Ninoslav Volarević
Imovinskopravna ovlašćenja nosilaca autorskog i srodnih prava mogu se ostvarivati na dva načina: individualno i kolektivno. U slučaju individualnog ostvarivanja, nosioci autorskog i srodnih prava imovinskopravna ovlašćenja ostvaruju sami (neposredno) ili preko zastupnika na osnovu odgovarajućeg punomoćja. Kod kolektivnog ostvarivanja, nosioci prava zaključuju ugovor sa nadležnom organizacijom za kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava, po kom ugovoru se organizacija obavezuje da imovinskopravna ovlašćenja nosilaca prava, ostvaruje i štiti u svojstvu komisionara. U ovom radu autor analizira navedeni ugovor, ali bez namere da ukaže na sve njegove specifičnosti.
Obrađuju se pravna priroda ugovora, način njegovog zaključenja kao i domašaj pravnog dejstva koji ugovor proizvodi. Pored iznošenja pravnih stavova koji postoje u pravnoj teoriji, navode se i citiraju pravni stavovi iz odluka sudova Republike Srbije. Posebna se analizira pravni položaj lica koja nisu zaključila ugovor sa nadležnom organizacijom, a organizaciju nisu obavestili da će svoja imovinskopravna ovlašćenja ostvarivati individualno. U pravnoj teoriji se ova lica nazivaju autsajderima. U radu se autor kritički osvrće na pitanje da li je organizacija ovlašćena da štiti pravno-ekonomske interese autsajdera imajući u vidu upravo to da navedena lica ugovor sa organizacijom nisu zaključila. Autor iznosi mišljenje da autsajdere treba u svemu ravnopravno „tretirati“ sa nosiocima prava koji su ugovor sa organizacijom zaključili, osim ako se autsajderi izričito, u skladu sa zakonom, ne odreknu usluga organizacije. U radu se ukazuje na argumente i za suprotno pravno gledište.
Ključne reči: kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava, organizacija za kolektivno ostvarivanje autorskog i srodnih prava, autor, nosioci srodnih prava, ugovor između organizacija i nosioca prava, autsajderi