Mr Sonja Spasojević*

Primljeno: 11.09.2013.

UDK: 347.77/.78(4-672EU)

Pregledni naučni članak

OBIM ZAŠTITE OZNAKA GEOGRAFSKOG POREKLA

I GARANTOVANO TRADICIONALNIH SPECIJALITETA

U SMISLU UREDBE EU 1151/2012

Autor u radu analizira obim zaštite oznaka geografskog porekla i garantovano tradicionalnih specijaliteta u smislu Uredbe EU br. 1151/2012. Pre stupanja na snagu ove Uredbe, oznake geografskog porekla su bile regulisane Uredbom 510/2006, a garantovano tradicionalni specijaliteti Uredbom 509/2006. Pored toga što važeća Uredba jedinstveno reguliše zaštitu oznaka geografskog porekla i garantovano tradicionalnih specijaliteta, ona značajno poboljšava zaštitu garantovano tradicionalnih specijaliteta. Njihova zaštita se sada približava zaštiti oznaka geografskog porekla. Ipak, postoje propusti u njihovoj zaštiti. Imajući u vidu ekonomski značaj i sve veću zainteresovanost za zaštitom garantovano tradicionalnih specijaliteta, autor u radu skreće pažnju na nedostatke u njihovoj zaštiti.

Ključne reči: oznaka geografskog porekla; ime porekla; geografska oznaka; garantovano tradicionalni specijaliteti; pravna zaštita.

I. Uvod

U pravu Evropske unije oznake geografskog porekla štite se na osnovu Uredbe br. 1151/2012.[1] Stupanjem na snagu ove Uredbe 3. januara 2013. godine prestale su da važe Uredba br. 510/2006 i Uredba br. 509/2006. Ipak, i Uredba 510/2006, kao i prethodna Uredba 2081/92 imale su veliki uspeh. Na osnovu obe Uredbe kod Evropske komisije registrovano je 560 imena porekla i 548 geografskih oznaka.[2] Nešto manje uspeha imala je Uredba 509/2006 na osnovu koje je registrovano 38 garantovano tradicionalnih specijaliteta.

Pored toga što Uredba 1151/2012 jedinstveno reguliše zaštitu oznaka geografskog porekla i garantovano tradicionalnih specijaliteta, ona sadrži i druge razlike u odnosu na prethodnu Uredbu 510/2006. Tako, razlika postoji u definiciji imena porekla i geografskih oznaka. Prema čl. 2, st. 1(a) Uredbe 510/2006 ime porekla je naziv regiona, mesta ili izuzetno zemlje, kojim se označava proizvod koji odatle potiče, čiji su kvalitet ili svojstva isključivo ili pretežno uslovljeni geografskom sredinom, koja uključuje prirodne i ljudske faktore, i čija se proizvodnja, prerada i priprema odvijaju na ograničenom području. Definicija u čl. 5, st. 1(a) Uredbe 1151/2012 odustaje od sintagme "naziv regiona, mesta ili izuzetno zemlje" i zahteva samo "naziv koji se koristi za obeležavanje proizvoda". Prema novoj definiciji, ime porekla može, dakle, biti i fiktivni naziv proizvoda (čak i žig), koji ne sadrži ukazivanje na određeni region ili mesto, pod uslovom da proizvod ispunjava kvalitativne uslove, koji su sadržani u specifikaciji proizvoda.  

Ista razlika postoji i u definiciji geografskih oznaka u čl. 5, st. 1(a) Uredbe 1151/2012 (do sada čl. 2, st. 1(b) Uredbe 510/2006). Ona se, takođe, zaustavlja samo na "nazivu proizvoda", a koji sadržinski nije bliže određen. Dakle, ne ime, nego samo proizvod mora da ispuni određene uslove, koji u odnosu na Uredbu 510/2006 nisu promenjeni.

Da li su pisci Uredbe 1151/2012 širokom definicijom imena porekla i geografskih oznaka imali nameru da stvore uslove, da se kao ime porekla i geografska oznaka zaštite i oznake, koje kod učesnika u prometu ne sadrže ukazivanje na geografsku oblast, ostaje da sačekamo.[3] Greška u prevodu je svakako isključena, pošto tekst Uredbe i na drugim jezicima sadrži istu široku definiciju.[4] Protiv široke definicije imena porekla i geografskih oznaka, ipak, govori čl. 7, st. 1(a) Uredbe 1151/2012. U smislu ovog propisa, podesnost za zaštitu imena porekla i geografskih oznaka postoji tek ako se prijavljeno ime koristi u trgovini ili u opštoj jezičkoj upotrebi, i takođe u kvalitativnom pogledu ispunjava pretpostavke imena porekla ili geografske oznake, tj. da najmanje na osnovu svog geografskog porekla uživa određenu reputaciju.[5]

Uredba 1151/2012 ne sadrži značajne razlike u pogledu obima zaštite oznaka geografskog porekla u odnosu na Uredbu 510/2006. Centralna odredba na osnovu koje se određuje obim zaštite oznaka geografskog porekla je, kao i u prethodnoj Uredbi, čl. 13. U nastavku rada ćemo analizirati ovaj član. Imajući u vidu da je Uredba 1151/2012 nedavno stupila na snagu, kao i da ne sadrži značajne razlike u pogledu obima zaštite, prilikom analize čl. 13. Uredbe 1151/2012 koristićemo praksu Evropskog suda pravde i nacionalnih sudova, koja je bila aktuelna u vreme važenja Uredbe 510/2006 i Uredbe 2081/92.

II. Korišćenje oznake geografskog porekla za uporedive proizvode

Uredba 1151/2012 u čl. 13, st. 1(a) kao nedopuštenu predviđa svaku direktnu ili indirektnu komercijalnu upotrebu registrovane oznake geografskog porekla za proizvode koji ne podpadaju pod registraciju, pod uslovom da su ovi proizvodi uporedivi sa onima na koje se odnosi registrovana oznaka ili ako se ovom primenom oštećuje reputacija (glas) registrovane oznake, čak i kada se ovi proizvodi koriste kao dodaci. Na ovaj način čl. 13, st. 1(a) Uredbe obuhvata klasične slučajeve povrede žiga, tj. opasnost zamene i opasnost razvodnjavanja.[6] Naime, registrovane oznake geografskog porekla se štite od njihove neovlašćene primene za uporedive ili slične proizvode, a van oblasti sličnosti robe od iskorišćavanja glasa.[7]

Čl. 13, st. 1(a) Uredbe odnosi se samo na komercijalnu primenu registrovanih oznaka. Radnje koje isključivo služe u privatne, javne ili potrebe unutar preduzeća nisu obuhvaćene ovom zabranom. Pojam komercijalna primena u smislu ovog propisa u velikoj meri odgovara pojmu trgovina u poslovnom prometu u smislu čl. 5, st. 1 Direktive 2008/95 (ranije Direktiva 89/104) i čl. 9, st. 1 i 2 Uredbe  207/2009 (ranije Uredba 40/94).[8]

Posredna ili indirektna primena oznake geografskog porekla je primena u upoređujućim iskazima (npr. „ukusan kao“), ili u reklami za drugi proizvod (npr. „elegantno kao šampanjac“ ili „šampanjac ispod mineralne vode“). Direktna ili neposredna primena geografske oznake ili imena porekla odnosi se, pak, na njenu primenu na samoj robi, njenom pakovanju ili opremi. Pojam direktne primene obuhvata i ponudu, stavljanje u promet, posedovanje u navedene ciljeve, uvoz ili izvoz robe.[9]

Kao što se iz dosadašnjeg izlaganja vidi, zaštita u smislu čl. 13, st 1(a) je dvojaka, i obuhvata zaštitu od upotrebe za uporedive proizvode, kao i zaštitu od iskorišćavanja glasa kada ta uporedivost ne postoji.[10] Upotreba registrovane oznake geografskog porekla za proizvode koji su uporedivi sa onima na koje se geografska oznaka odnosi je zabranjena. Uredba bliže ne određuje pojam uporedivosti. Ni Evropski sud pravde se do sada bliže nije bavio ovim pojmom. Sličnost robe u smislu prava žiga mogla bi stoga da posluži kao polazna osnova za tumačenje pojma „uporedivost“ u smislu čl. 13. st. 1(a) Uredbe 1151/2012.[11]

Prema praksi Evropskog suda pravde za ocenu sličnosti[12] robe u smislu Uredbe 207/2009 uzimaju se u obzir svi relevantni faktori kao što su vrsta, cilj primene, osobenost proizvoda koji se upoređuju. Za ocenu sličnosti merodavno je shvatanje učesnika u prometu. Primera radi, sličnost postoji između mineralne vode i soka ili belog vina. Sličnost, pak, ne postoji između vina i konditorskih, odnosno poslastičarskih proizvoda.[13] Ipak, prilikom tumačenja pojma uporedivost, treba uzeti u obzir da je piscima Uredbe 1151/2012 bila poznata Uredba 207/2009, odnosno Direktiva 2008/95. I pored toga, u čl. 13, st. 1(a) izabran je drugi pojam. Naime, sličnost robe primarno ukazuje na opasnost zamene u pogledu proizvodnog porekla robe. Uporedivost u kontekstu Uredbe 1151/2012 odnosi se na geografsko poreklo robe sa specifičnim obeležjima. Iz tog razloga otpada neposredna prenosivost pojma „sličnost robe“ na pojam „uporedivost“.[14]

Cilj čl. 13, st. 1(a) nije sprečavanje pogrešne predstave o geografskom poreklu robe.[15] Naime, ovaj cilj postiže se primenom čl. 13, st. 1(c). Cilj čl. 13, st. 1(a) je zaštita oznaka geografskog porekla kao signala kvaliteta poljoprivrednih proizvoda sa određenim obeležjima koja su navedena u specifikaciji, ne samo od prevarne primene neovlašćenih, nego i ovlašćenih korisnika geografske oznake. Na ovaj način sprečava se da se učesnicima u prometu pod geografskom oznakom ili imenom porekla podmetne proizvod drugačiji od originalnog. U tom smislu uporedivi su ne samo isti, nego i svi oni proizvodi koje učesnici u prometu smatraju istovrsnim.

Iz onoga što je do sada rečeno smatramo da uporedivost u smislu Uredbe 1151/2012 treba razumeti tako da ona postoji kada je sporni proizvod identičan ili skoro identičan originalnom proizvodu. Primera radi, uporedivi proizvodi su šunka i prerađevine od šunke, ili sir i topljeni sir, pošto pripadaju istoj kategoriji proizvoda.[16] Kod identičnih ili skoro identičnih proizvoda ne postoji opasnost zamene na strani potrošača. Naprotiv, potrošač misli da su ovi proizvodi na neki način povezani. Međutim, uporedivost ne postoji između sira, sa jedne strane i maslinovog ulja, mesa ili piva, sa druge strane.

U slučaju da uporedivost ne postoji zaštita geografske oznake je moguća samo ako postoji iskorišćavanje glasa, tj. kada se usled primene registrovane geografske oznake za proizvod drugačiji od originalnog iskorišćava njegova reputacija. Za razliku od iskorišćavanja glasa u pravu žiga,[17] Uredba 1151/2012 ne zahteva poznatost geografske oznake. Jedini uslov za zaštitu je da oznaka stvarno uživa reputaciju.[18] Pod reputacijom se razume svaka pozitivna asocijacija, koju promet povezuje sa zaštićenom oznakom i koja je prenosiva.[19] Pored predstave o kvalitetu na asocijaciju o kojoj je reč može uticati i predstava o luksuzu, ekskluzivnosti i prestižu.[20]  Iskorišćavanje reputacije postoji kada konkurent prenosi glas, odnosno goodwill koji uživa originalni proizvod na sopstveni proizvod.[21] Da li ovo prenošenje postoji utvrđuje se na osnovu osobenosti registrovane oznake i međusobne veze proizvoda.[22] Iskorišćavanje glasa postoji i kod upoređujuće reklame, ako ona jedino cilja na glas zaštićene oznake.[23]

III. Zloupotreba, imitiranje i pozivanje na oznaku geografskog porekla

Uredba 510/2006 u čl. 13, st. 1(b) zabranjuje svaku protivpravnu upotrebu zaštićene oznake u promenjenoj formi u obliku zloupotrebe, imitiranja ili pozivanja na oznaku geografskog porekla. U smislu navedenog propisa nije svaka upotreba zaštićene oznake u promenjenoj formi njena povreda. Radnja povrede mora biti protivpravna. Protivpravnost ne postoji u slučajevima kada preduzeta radnja nema komercijalni karakter ili kada korisnik oznake geografskog porekla ima opravdani interes na njenu upotrebu.[24]

Zloupotreba obuhvata slučajeve korišćenja oznake od strane neovlašćenog lica, ali ne u obliku koji je identičan, već u obliku koji se u značajnoj meri približava zaštićenoj oznaci. To su, primera radi, slučajevi korišćenja delova zaštićene oznake, bilo samostalno, bilo u kombinaciji sa drugim sastavnim delovima.[25]

Imitiranje obuhvata primenu oznake koja je zamenljiva sa registrovanom oznakom geografskog porekla, tj. oznake koja kod potrošača stvara utisak kao da je reč o registrovanoj oznaci.[26] Utisak o kome je reč tim pre će nastati što je veća sličnost između proizvoda za koje se koriste sporna i registrovana oznaka. Obrnuto, ovaj utisak će retko nastati kada se sporna i registrovana oznaka koriste za međusobno različite proizvode.[27]

Pozivanje na oznaku geografskog porekla obuhvata slučajeve primene oznake koja stvara utisak kao da je povezana sa registrovanom geografskom oznakom. Evropski sud pravde je u presudi „Gorgonzola-Cambozola“ dao tačke oslonca za tumačenje ovog pojma. Povod za ovu presudu bio je konflikt između italijanske oznake porekla „Gorgonzola“,[28] koja je registrovana na osnovu Uredbe 1107/96 i oznake „Cambozola“, koja se takođe koristila za plavi (tzv. buđavi) sir.[29] Ovaj spor je, naime, istovremeno vođen u Nemačkoj, pred Zemaljskim sudom u Frankfurtu, i u Austriji, pred Trgovinskim sudom u Beču. Za razliku od suda u Frankfurtu, koji je spor samostalno rešio, sud u Beču je pokrenuo postupak prethodnog odlučivanja pred Evropskim sudom pravde. Ovaj sud je u svojoj presudi pošao od činjenice da se veza između žiga i kasnije registrovane geografske oznake rešava prema čl. 14 Uredbe 2081/92. Sud je pri tom istakao da u konkretnom slučaju treba utvrditi da li primena spornog žiga podpada pod neko činjenično stanje iz čl. 13, st. 1 Uredbe, pre svega pod pojam pozivanja na oznaku geografskog porekla. 

Pojam pozivanja na oznaku geografskog porekla Sud objašnjava kao korišćenje dela zaštićene oznake na način koji potrošača navodi na misaonu vezu između proizvoda za koji se oznaka koristi i originalnog proizvoda. Posledica ove misaone veze je prenošenje predstave koju potrošač ima o originalnom proizvodu na taj drugi proizvod. Očigledna fonetička i optička sličnost između spornih oznaka predstavlja indiciju o postojanju pozivanja.[30]

Pozivanje na oznaku geografskog porekla, dakle, postoji u zavisnosti od toga da li potrošač na osnovu srodnosti oznaka misaono povezuje proizvode za čije obeležavanje se one koriste. Ona je, pak, nezavisna od opasnosti zamene, iskorišćavanja glasa, kao i od subjektivnih elemenata, kao što je namera neovlašćenog korisnika oznake.[31]

„Cambozola“ se završava istim slogovima kao i „Gorgonzola“ i ima isti broj slogova.[32] Osim toga, Sud je utvrdio i da između spornih znakova postoji očigledna optička i fonetička sličnost.[33] Na osnovu toga Sud je došao do zaključka da upotreba sporne oznake za sir, čija reputacija odgovara Gorgonzola siru, opravdava pretpostavku postojanja pozivanja na zaštićenu oznaku.[34]

Ovom presudom Evropski sud pravde je podigao nivo zaštite oznaka geografskog porekla na onaj koji postoji u bilateralnim sporazumima o poreklu.[35] Sud je, pri tom, strogo odvojeno tumačio pretpostavke za zaštitu iz čl. 13, st. 1 (b) i čl. 14, st. 2 Uredbe 2081/92. Zaključak suda da je oznaka „Cambozola“ pozivanje na oznaku porekla „Gorgonzola“, ujedno je i osnovna pretpostavka za dalje ispitivanje prema čl. 14, st. 2 Uredbe. Naime, rešavanje konflikta između registrovane oznake porekla Gorgonzola i žiga Cambozola je u nadležnosti nacionalnog suda, koji treba da utvrdi da li su u smislu čl. 14, st. 2 Uredbe ispunjene pretpostavke za dalje korišćenje žiga Cambozola, uprkos postojanju zaštićene oznake porekla Gorgonzola. Nacionalni sud bi napravio veliki propust ako prilikom ovog ispitivanja ne bi uzeo u obzir presudu Evropskog suda pravde prema kojoj oznaka Cambozola predstavlja pozivanje na zaštićenu oznaku porekla „Gorgonzola“ i zato je nedopuštena.[36]

Na presudu Evropskog suda pravde u predmetu „Gorgonzola/Cambozola“ pozvao se Evropski zavod za žigove u Alikanteu povodom registracije komunitarnog žiga „Bergazola“. Ovaj žig, koji pored odnosne reči sadrži i odgovarajuću ilustraciju u crveno-belo-zelenoj boji, registrovan je 17.03.2000. godine za sir i prerađevine od sira, s tim da je titular žiga kasnije zaštitu znaka ograničio na plavi (buđavi) sir. U međuvremenu, konzorcijum „Gorgonzola“ je podneo zahtev za oglašavanje ništavim žiga „Bergazola“ zbog nedozvoljenog pozivanja na zaštićenu oznaku porekla Gorgonzola u smislu 14, st. 1, a u vezi sa čl. 13, st. 1(b) Uredbe 2081/92. Pozivajući se na presudu Evropskog suda pravde u predmetu „Gorgonzola/Cambozola“, odnosno načela iz ove presude zavod u Alikanteu je usvojio tužbeni zahtev za oglašavanje ništavim žiga „Bergazola“. U obrazloženju svoje odluke Zavod je, pre svega, pošao od toga da je reč Bergazola istaknuti sastavni deo komunitarnog žiga, koji upadljivo stoji u prvom planu. Osim toga, reč Gorgonzola se sastoji od deset, a reč Bergazola od devet slova, dok je broj slogova isti. Takođe, slažu se i poslednja dva sloga („zo“ i „la“), kao i treće i četvrto slovo („r“i „g“). Oba grade kraj, odnosno početak prvog i drugog sloga. Sve to doprinosi da potrošač proizvod obeležen spornim komunitarnim žigom misaono povezuje sa pojmom „Gorgonzola“. Doduše, zbog celokupnog izgleda komunitarnog žiga, potrošač ne zamenjuje pojmove „Bergazola“ i „Gorgonzola“. Ipak, potrošač prepoznaje da je, s obzirom na izbor žiga, stvorena namerna bliskost sa pojmom „Gorgonzola“. Gorgonzola sir poseduje naročiti glas, koji titular žiga želi da iskoristi u svoje poslovne ciljeve. Kod nedozvoljenog pozivanja bez značaja je da li su pojmovi Bergazola i Gorgonzola zamenljivi. Dovoljno je da se prepozna svesno naslanjanje jednog znaka na poznatu oznaku porekla.

Sporni žig osim toga sadrži i sastavne delove koji ukazuju na italijansko poreklo, što pojačava nedozvoljeno pozivanje na oznaku porekla „Gorgonzola“. Takođe, u prometu je poznato značenje pojma „Gorgonzola“ za sir iz Italije, što takođe pojačava vezu sa zaštićenom oznakom „Gorgonzola“. Naime, komunitarni žig sadrži boje italijanske zastave, crvenu, belu i zelenu. Osim toga, sastavni deo „Berga“ je italijanski pojam. Potrošači iz Italije ovaj pojam mogu da povezuju sa gradom Bergamo, što pojačava ne samo vezu sa italijanskim proizvodom, nego je po sebi podesan da na prevaran način ukaže na „gorgonzolu iz Bergama“. Na osnovu toga Zavod je zaključio da sporni komunitarni žig vređa čl. 13, st. 1(a) i (b), u vezi sa čl. 14, st. 1 Uredbe 2081/92, usled čega je i oglašen ništavim.[37]

IV. Podatak o pravom poreklu proizvoda

i upotreba delokalizirajućih podataka

Upotreba zaštićene oznake geografskog porekla u smislu čl. 13, st. 1(b) Uredbe 1151/2012 zabranjena je čak i kada je dato istinito poreklo proizvoda, ili kada se zaštićena oznaka koristi u prevodu ili sa izrazima, kao što su „vrsta, tip, postupak, način, imitacija“. Uslov za zaštitu oznake nije, dakle, konkretna prevara o poreklu. Naime, promet najčešće previđa, tj. ne primećuje podatak o pravom poreklu proizvoda. Međutim, i kada promet uoči takav podatak, najčešće ga povezuje sa zaštićenom oznakom. Kao i prethodne Uredbe, i Uredba 1151/2012 ima agrarno-političke ciljeve, pre svega da unapredi proizvodnju i promet proizvoda iz određenih oblasti. Zbog toga se zaštita oznake geografskog porekla prostire i na slučajeve u kojima je isključena prevara potrošača upotrebom podataka o pravom poreklu proizvoda.

Primena  zaštićene oznake u prevodu je naročiti slučaj primene zamenljive oznake (imitacija ili pozivanje na zaštićenu oznaku). U vezi sa ovim osnovom zaštite interesantan je slučaj prijave za registraciju italijanske oznake „Cacciatore“ za salamu. Prevod ove oznake sa italijanskog ima značenje „lovac“. Posle registracije ove oznake, teoretski svi proizvodi koji nemaju italijansko poreklo, a koji nose oznaku „lovac“ ili „lov“, bilo na italijanskom jeziku ili u prevodu na neki drugi jezik (npr. na nem: „Jäger“, odnosno „Jagd“), predstavljali bi njenu povredu u smislu čl. 13, st. 1(b). Iz tog razloga je i odbijen zahtev za registraciju geografske oznake „Cacciatore“ kao žig za salamu. Međutim,  kasnije je dozvoljena registracija takve oznake sa dodatkom „Salamini italiani alla cacciatora“.[38]

V. Dodatna zaštita od prevare

Uredba 1151/2012 u čl. 13, st. 1(c) zabranjuje primenu svih lažnih ili obmanljivih podataka koji se odnose na poreklo, prirodu ili značajne osobine proizvoda i koji se pojavljuju na opremi, pakovanju, u reklami ili na samom proizvodu, a koji su podesni da stvore pogrešan utisak o poreklu proizvoda. Predmet zabrane nije primena registrovane oznake kao takve, već primena posredne oznake, koja ukazuje na registrovanu oznaku. Tu spadaju oznake, na osnovu čije vrste, pakovanje ili slično učesnici u prometu izvode pogrešan zaključak o poreklu proizvoda. Domet zabrane, pri tom, nisu samo lažni podaci o geografskom poreklu, već i lažni podaci o komercijalnom poreklu, prirodi ili značajnim osobinama robe.[39] U svakom slučaju, uslov za zaštitu je da je odnosni podatak podesan da stvori pogrešan utisak o poreklu proizvoda. Drugim rečima, ne traži se aktuelna prevara, već podesnost za prevaru. Postojanje prevare o kojoj je reč ceni se pak, iz svetla prosečno informisanog, pažljivog i razumnog potrošača.

Registrovane oznake uživaju zaštitu u smislu čl. 13, st. 1(d) od svih drugih postupaka koji su podesni da prevare potrošače o pravom poreklu proizvoda. Reč je o svim radnjama koje nisu nabrojane u tački c istog stava, odnosno koje se ne pojavljuju na opremi, pakovanju, u reklami ili na samoj robi.[40] Za zabranu je takođe od značaja podesnost odnosne radnje za prevaru, a ne i aktuelna prevara.

VI. Prelazni period za korišćenje zaštićenih imena porekla

i geografskih oznaka (čl. 15, st. 1 Uredbe 1151/2012)

Posle registracije geografske oznake ili imena porekla u evropski registar zabranjeno je, po pravilu, obeležavanje proizvoda, tj. korišćenje oznake koje je do registracije bilo legalno. Primer za to je oznaka Feta, koja se u mnogim zemljama EU koristila kao generična oznaka za beli sir izrezan na kriške i potopljen u surutku. Ova oznaka registrovana je kao oznaka porekla na osnovu Uredbe 1107/96. Posle više od deset godina koliko je trajao spor oko ove oznake, Evropski sud pravde je na kraju doneo odluku da je naziv „Feta“ ime porekla za vrstu belog sira koji se po posebnim metodama proizvodi u kontinentaloj Grčkoj.[41] Naziv „Feta“ nije, dakle, postao generičan.[42] To znači da pod oznakom Feta u EU danas sme da se stavlja u promet samo sir koji je proizveden u kontinentalnoj Grčkoj.

Ipak, načelo pravičnosti zahteva da proizvođačima koji su geografsku oznaku koristili legalno u dužem periodu, posle registracije treba priznati pravo na njeno dalje korišćenje u ograničenom, tj. prelaznom periodu. Za ovaj slučaj Uredba 1151/2012 u čl. 15, st. 1 predvidela je rok od pet godina.[43] Naime, Komisija može posebnim aktom odobriti prelazni period od pet godina za dalje korišćenje oznake za proizvode iz države članice ili treće države, koja se sastoji iz naziva koji je u suprotnosti sa čl. 13, st. 1 Uredbe, pod uslovom da je podnet prigovor u smislu čl. 49. st. 3 ili čl. 51 Uredbe, u smislu da bi registracija oznake ugrozila postojanje sasvim ili delimično identičnog naziva ili da se proizvodi pod ovim nazivom stavljaju u promet najmanje pet godina pre objavljivanja u smislu čl. 50, st. 2(a) Uredbe 1151/2012.

Na osnovu odluke Komisije, u prelaznom periodu od najviše pet godina ne važe ovlašćenja, tj. zabrane u smislu čl. 13, st. 1 Uredbe 1151/2012. Pravo da koristi oznaku u ovom prelaznom periodu pripada samo onom preduzeću koje je odnosne proizvode pre predviđenog roka već stavljalo u promet i odnosnu oznaku najmanje pet godina pre tog roka stalno koristilo. Iako Uredba 1151/2012 nije predvidela, ovaj izuzetak važi pod uslovom da je na etiketi jasno istaknuto pravo poreklo proizvoda.[44] Posle odluke Komisije, u prelaznom periodu od najviše pet godina države članice mogu, dakle, da zadrže pojedine nacionalne propise koji dozvoljavaju primenu registrovane geografske oznake kao generičnu oznaku ili sa delokalizirajućim dodatkom.[45]

Evropski sud pravde je imao priliku da u presudi „Parmigiano Reggiano“ tumači čl. 15. st. 1 Uredbe 1151/2012 (ranije čl. 13, st. 2 Uredbe 2081/92, odnosno čl. 13, st. 3 Uredbe 510/2006).[46]  Spor oko naziva „Parmesan“ za sir najpre je nastao u Italiji.[47] Naime, 2000. godine pokrenut je krivični postupak pred sudom u Parmi protiv italijanskog preduzeća „Nuova Castelli SpA“, proizvođača suvog, rendanog sira, koji se sastojao iz mešavine više vrsta sireva različitog porekla.[48] Ovaj sir je bio namenjen isključivo za prodaju na evropskom tržištu (posebno za francusko tržište) pod oznakom „Parmesan“, iako se u pakovanju nije nalazio originalni „Parmigiano Reggiano“. Javni tužilac je smatrao da stavljanje u promet sira pod oznakom „Parmesan“, a koji ne odgovara elaboratu o načinu proizvodnje, posebnim svojstvima i kvalitetu proizvoda na koji se odnosi zaštićena oznaka „Parmigiano Reggiano”, predstavlja krivično delo prevare, kao i povredu Zakona iz 1955. godine.[49] Konzorcijum „Formaggio Parmigiano Reggiano“ zastupao je, pri tom, stav da je reč „Parmesan“ prevod pojma „Parmigiano“.[50]

Tuženo preduzeće se, pak, sa druge strane pozvalo na čl. 13, st. 2 Uredbe br. 2081/92 smatrajući da Italija nema pravo da preduzima bilo kakve mere protiv italijanskih proizvođača sira namenjenog za evropsko tržište.[51] Sud u Parmi nije bio siguran kako treba tumačiti sporni čl. 13, st. 2 i zatražio odgovarajuće tumačenje od Evropskog suda pravde. U međuvremenu Nemačka je uputila prigovor Sudu smatrajući da je oznaka „Parmesan“ generična oznaka, zbog čega nije potrebno prethodno odlučivanje o sedam pitanja koja je postavio italijanski sud.[52]

Evropski sud pravde je ipak 2002. godine doneo odluku u ovom slučaju, i dejstvo čl. 13, st. 2 ograničio samo na proizvode koji nemaju poreklo u državi iz koje potiče zaštićena oznaka geografskog porekla.[53] U konkretnom slučaju to znači da, u Italiji ne sme da se proizvede sir koji ne odgovara elaboratu zaštićene oznake porekla „Parmigiano Reggiano“ i koji je obeležen oznakom (na primer „Parmesan“), koja je podesna da se zameni sa zaštićenom oznakom porekla. Ovo važi nezavisno od toga da li je sir namenjen za italijansko ili strano tržište. Pitanje da li je naziv „Parmesan“  generična oznaka Sud je, pak, ostavio otvorenim.[54]

Iako Uredba 510/2006 i Uredba 1151/2012 to izričito ne predviđaju, propis o prelaznom periodu od pet godina ne sme da vodi ka tome da se proizvodi sada neograničeno stavljaju u promet u državi u kojoj je oznaka za ove proizvode pre njene registracije bila zabranjena.[55] U državi, u kojoj je uvoz proizvoda sa kolidirajućom oznakom bio zakonski zabranjen, ovi proizvodi ne  mogu da se uvoze na osnovu pravila izuzetka iz čl. 13, st. 3 Uredbe 510/2006, odnosno Uredbe 1151/2012. Ova država može i dalje da se suprotstavlja prodaji proizvoda na njenoj teritoriji.[56]

VII. Vremenski ograničena koegzistencija oznaka geografskog porekla

(čl. 15, st. 2 Uredbe 1151/2012)

Prema čl. 15, st. 2 Uredbe 1151/2012 Komisija može, pod strogim pretpostavkama, da donese odluku o vremenski ograničenoj koegzistenciji između registrovane i neregistrovane geografske oznake.[57] Uslov za to je da je neregistrovana geografska oznaka u suprotnosti sa čl. 13, st. 1 Uredbe ili da se približava zaštićenom znaku. Pored toga, potrebno je da se neregistrovana oznaka primenjuje stalno i pošteno najmanje 25 godina pre podnošenja zahteva za registraciju oznake, kao i da njena primena ni u jednom trenutku nije imala za cilj iskorišćavanje reputacije registrovane oznake ili prevaru potrošača o pravom poreklu proizvoda, uključujući i to da je praktično isključena svaka prevara.

Koegzistencija registrovane i neregistrovane geografske oznake može važiti najviše 15 godina. Po isteku ovog roka, neregistrovana geografska oznaka ne sme više dalje da se koristi. Osim toga, primena neregistrovane geografske oznake dozvoljena je samo ako je zemlja porekla jasno i vidljivo istaknuta na etiketi.

Komisija je imala priliku da odlučuje o koegzistenciji francuske oznake „Munster ou Munster-Géromé“, koja je kao oznaka porekla registrovana za sir na osnovu Uredbe 1107/96, i  nemačke oznake „Münster“ koja se već dugi niz godina koristi u Nemačkoj, takođe za obeležavanje sira. Oznaka „Münster Käse“ nije u Nemačkoj zaštićena ni kao geografska oznaka, ni kao oznaka porekla.

Nemačka vlada se 1. oktobra 2003. godine obratila Komisiji sa zahtevom da donese odluku o koegzistenciji registrovane francuske oznake porekla „Munster ou Munster-Géromé“ i neregistrovane nemačke geografske oznake „Münster“ za period od 15 godina. Münster je mesto u Nemačkoj, a na oznaku „Münster Käse“ primenjuju se, počev od 1934. godine, odgovarajući nemačkim propisi. Takođe, ne postoje nikakvi dokazi da ova oznaka nije najmanje 25 godina pre stupanja na snagu Uredbe 2081/92 bila u stalnoj i poštenoj upotrebi. U Nemačkoj se sir pod oznakom „Münster Käse“ prodaje od 1951. godine na osnovu propisa o standardima kvaliteta. Iz toga proizilazi da proizvođači Münster sira nisu mogli da ostvaruju korist na osnovu reputacije oznake „Munster ou Munster-Géromé“, premda je ova oznaka u Francuskoj zaštićena 1969., a u EU tek 1996. godine. Između Nemačke i Francuske postignut je 1973. godine sporazum da se na etiketi Münster sira kao zemlja porekla navodi Nemačka. Na taj način je isključena mogućnost prevare prometa o pravom poreklu sira. Nemačka je, takođe, pre registracije oznake porekla „Munster ou Munster-Géromé“ ukazala Komisiji u formi pisanog obaveštenja na problem registracije identične oznake.

Pošto je prethodno utvrdila da su ispunjeni uslovi iz čl. 13, st. 5 Uredbe 2081/92 (koji je identičan sa čl. 13. st. 4 Uredbe 510/2006), Komisija je donela Uredbu 1842/2004. Ovom Uredbom se dozvoljava proizvođačima sira u Nemačkoj, da u vremenskom periodu od 15 godina i dalje koriste tradicionalnu geografsku oznaku „Münster Käse“, pod uslovom da je na etiketi jasno naznačeno da ovaj sir vodi poreklo iz Nemačke.[58]

VIII. Garantovano tradicionalni specijaliteti

Prema čl. 18, st. 1 i 2 Uredbe 1151/2012 kao garantovano tradicionalni specijalitet može da se zaštiti naziv, ako opisuje specifičan proizvod ili namirnicu, tako da pokazuje tradicionalan način proizvodnje, prerade ili tradicionalni sastav, koji odgovara tradicionalnoj praksi za odnosni proizvod ili namirnicu ili je proizveden iz tradicionalno korišćenih sirovina ili dodataka. Za registraciju garantovano tradicionalnog specijaliteta potrebno je da je naziv tradicionalno korišćen za specifičan proizvod ili da identifikuje tradicionalna ili posebna obeležja proizvoda. Pojam tradicionalan se u čl. 3, st. 3 definiše kao dokazana upotreba na unutrašnjem tržištu u vremenskom periodu od najmanje 30 godina, pri čemu se saznanje o proizvodnji i preradi prenosi sa generacije na generaciju.

Definicija i pretpostavke za zaštitu garantovano tradicionalnih specijaliteta u smislu Uredbe 1151/2012 nisu menjane u odnosu na raniju Uredbu 509/2006. Važna promena odnosi se na obim zaštite. Do sada su garantovano tradicionalni specijaliteti prema čl. 17 Uredbe 509/2006 bili zaštićeni od svih radnji koje su mogle voditi prevari potrošača. Ovaj obim zaštite je u čl. 24, st. 1 Uredbe 1151/2012 značajno proširen i gotovo izjednačen sa zaštitom imena porekla i geografskih oznaka. Kao garantovano tradicionalni specijalitet regostrovani naziv sada se štiti od svakog imitiranja, zloupotrebe ili pozivanja na oznaku ili protiv svih radnji koje bi mogle voditi prevari potrošača. Ipak, postoji očigledna razlika u pogledu obima zaštite imena porekla i geografskih oznaka, sa jedne strane, i garantovano tradicionalnih specijaliteta sa druge strane. Naime, u čl. 13, st 1(b) izričito se zabranjuju delokalizirajući dodaci, prevod ili izrazi kao "vrsta", "tip", "metod", "proizveden kao" ili tome slično, dok odgovarajuće pravilo kod garantovano tradicionalnih specijaliteta nedostaje. Svakako da pisci Uredbe 1151/2012 nisu imali nameru da na ovaj način ograniče zaštitu garantovano tradicionalnih specijaliteta.[59] Naprotiv, garantovano tradicionalni specijaliteti ne ukazuju na određeno geografsko poreklo. Otuda zabrana delokalizirajućih dodataka nije bila potrebna.  Nasuprot tome, zabrana izraza poput "vrsta", "tip", "metod","proizveden kao“ i tome slično mogla je biti predviđena i u čl. 24, st. 1 Uredbe 1151/2012. Proizvodi kao pica prema receptu "Pizza Napoletana" ili beli sir "tip Mozzarela" su nesumnjivo mogući. Što se tiče prevoda zaštićenih oznaka koji su izričito zabranjeni u čl. 13, st. 1(b) Uredbe 1151/2012, oni su u jezički šarolikoj EU pravilo. Upravo primer prevoda razjašnjava, da to što, za razliku od imena porekla i geografskih oznaka, pisci Uredbe 1151/2012 nisu izričito zabranili prevod garantovano tradicionalnih specijaliteta, nisu imali nameru da takav prevod dozvole. Drugim rečima, sigurno da time što je zaštita garantovano tradicionalnih specijaliteta ograničena na slučajeve imitiranja, zloupotrebe i pozivanja na oznaku, namera pisaca Uredbe 1151/2012 nije bila da primera radi, dozvoli u drugim državama prevod zaštićenog garantovano tradicionalnog specijaliteta "Jamón Serrano" u "Serano šunka".[60]

IX. Zaključak

Oznake geografskog porekla predstavljaju značajan faktor za razvoj mnogih privrednih grana. Njihov ekonomski značaj dolazi do izražaja pre svega na domaćem tržištu. Ipak, ove oznake danas značajno utiču i na porast izvoza jedne zemlje. Poboljšani uslovi transporta i distribucije doprineli su da se proizvodi sa geografskim poreklom probiju na tržišta mnogih zemalja. Proizvodi sa geografskim poreklom imaju na taj način potencijal da podstaknu privredni razvoj jedne zemlje, naročito u oblasti poljoprivrednog sektora. Osim toga što obezbeđuje višu cenu na tržištu, proizvodi sa geografskim poreklom doprinose ruralnom i turističkom razvoju, umanjuju migraciju seoskog stanovništva i generalno afirmišu državu u celini.

Zbog ekonomskog značaja i reputacije koju uživaju među potrošačkim krugovima, proizvodi sa geografskim poreklom se vrlo često krivotvore. Otuda postoji potreba za njihovom visokom pravnom zaštitom. Kao i ranija Uredba 510/2006, i važeća Uredba 1151/2012 obezbeđuje visoku pravnu zaštitu za oznake geografskog porekla. Jedina razlika u odnosu na raniju Uredbu je što se neovlašćeno korišćenje zaštićene oznake za uporedive proizvode, kao i njena zloupotreba, imitiranje ili pozivanje odnose i na slučajeve upotrebe proizvoda obeleženog zaštićenim nazivom kao dodatak. Ipak, ovaj dodatak je samo razjašnjavajuće prirode. Drugim rečima, pravni položaj ovlašćenih korisnika oznaka geografskog porekla na taj način nije značajno promenjen.

Obim zaštite garantovano tradicionalnih specijaliteta je značajno poboljšan prema najnovijoj Uredbi 1151/2012. Ipak, za razliku od oznaka geografskog porekla, Uredba 1151/2012 izričito ne zabranjuje korišćenje prevoda naziva koji je zaštićen kao garantovano tradicionalni specijalitet ili njegovo korišćenje sa izrazima "vrsta, tip, način, postupak, imitacija". Teško je verovati da su pisci Uredbe 1151/2012 imali nameru da neovlašćenim korisnicima izraza "pica prema receptu Pizza Napoletana" ili beli sir "tip Mozzarela" omoguće da predstavu o kvalitetu i sliku koju garantovano tradicionalni specijalitet uživa kod potrošača prenesu na svoj proizvod, koji ne odgovara specifikaciji originalnog proizvoda. Takvi proizvodi najčešće su lošijeg kvaliteta u odnosu na originalni proizvod. To za posledicu ima gubitak poverenja koje potrošači imaju u originalni proizvod, i smanjenje tražnje za ovim proizvodima. Jednom izgubljeno poverenje potrošača, ovlašćeni korisnici garantovano tradicionalnih specijaliteta jedino mogu povratiti  sa velikim trudom.

Sonja Spasojevic

THE SCOPE OF PROTECTION OF GEOGRAPHICAL DESIGNATION AND TRADITIONAL SPECIALITIES GUARANTEED

IN TERMS EU REGULATION 1151/2012

The author in this  paper analyzes the scope of protection of geographical designation and traditional specialities guaranteed in terms of the EU Regulation 1151/2012. The scope of protection of geographical designation has not significantly changed since the previous Decree 510/2006. However, the protection of traditional specialities guaranteed is significantly improved in comparison with former Regulation 509/2006. According to this Decree: “Registered names shall be protected against any practice liable to mislead the consumer”. According to current legislation, traditional specialities guaranteed are furthermore protected against any misuse, imitation or evocation. It remains unclear why the authors of the Regulation 1151/2012 did not predict protection for cases of unlawful use of translations of registered names or  the terms " style, type, method, as produced in, ‘imitation"  et al. Unauthorized user transfers the idea of the quality of traditional specialities guaranteed enjoyed by consumers to its product that contains for example the expression " pizza according to the recipe Pizza Napoletana " or white cheese " type of mozzarella." Such products are often have lower quality than the original product. This results in a loss of confidence that consumers have in the original product and reducing the demand for these products.

Key words: geographical designation; designation of origin; geographical indication; traditional specialities guaranteed; legal protection.

---

* Asistent Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu.

[1] Pojmom oznake geografskog porekla obuhvaćene su dve vrste oznaka: imena porekla i geografske oznake.

[2] Podaci preuzeti sa sajta Evropske komisije: http//ec.europa.eu/agriculture/quality/door/list.

[3] H.J. Omsels, Die Verordnung (EG) 1151/2012 über Qualitätsregelungen für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel, MarkenR, 06/2013, 211.

[4] Prema nemačkom tekstu Uredbe "Namen, der zur Bezeichnung eines Erzeugnisses verwendet wird", engleskom "a name which identifies a product", francuskom "une dénomination qui identifie un produit", španskom "un nombre que identifica un producto".

[5] H.J. Omsels, op.cit., 211.

[6] Doslovni tekst čl. 13, st. 1 (a) Uredbe 1151/2012 obuhvata samo registrovane oznake i štiti ih od neovlašćenog identičnog preuzimanja za proizvode koji ne podpadaju pod registraciju. Zaštita od eventualnih promena same oznake regulisana je u čl. 13, st. 1(b) Uredbe.

[7] R. Knaak, Die Rechtsprechung des Europäischen Gerichtshofs zum Schutz geographischer Angaben und Ursprungsbezeichnungen nach der EG-Verordnung Nr. 2081/92, GRUR International, 5/2000,  401.

[8] Uredba 1151/2012 ne određuje bliže pojam komercijalne primene. Ova primena obuhvata, pak, iste one radnje koje čine sadržinu žiga. U ove radnje, koje u čl. 9, st. 2 Uredbe 207/2009 nisu konačno određene, ubraja se stavljanje znaka na robu ili na njeno pakovanje, ponuda robe, njeno stavljanje u promet, uvoz ili izvoz robe, kao i njeno posedovanje u navedene ciljeve, korišćenje znaka u poslovnoj dokumentaciji ili u reklami, ponuda ili pružanje usluga pod ovim znakom. 

[9] C. Mikorey, Der Schutz von geografischen Angaben und Ursprungsbezeichnungen für Agrarerzeugnisse Lebensmittel in der Europäischen Gemeinschaft nach der VO 2081/92, Frankfurt am Main, 2001, 108.

[10] U praksi je moguća istovremeno postojanje oba oblika povrede oznaka geografskog porekla. Na primer, zbog uporedivosti proizvoda (sir i sirni namaz) komercijalna upotreba znaka „Gorgonzola Creme“ predstavlja povredu geografske oznake Gorgonzola koja je zaštićena na osnovu Uredbe 1107/96. Osim toga, iskorišćava se i reputacija znaka Gorgonzola. Videti presudu „Gorgonzola – Creme“ Zemaljskog suda u Frankfurtu, Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht, Rechtsprechungs- Report ( GRUR RR), 2004, 79.

[11] U nemačkom tekstu Uredbe kaže se „soweit diese Erzeugnisse mit den unter diesem Namen eingetragenen Erzeugnissen vergleichbar sind...“, u engleskom „comparable to the products registered under that name“, u francuskom „comparables á ceux enregistrés“, u španskom „comparables a los productos registrados“. Inače, neki autori izjednačuju pojam uporedivosti sa pojmom istovrsnosti robe u smislu prava žiga. Videti npr: C. Mikorey, op. cit., str. 111;  W. Tilmann, EG Schutz für geographische Herkunftsangabe, GRUR, 12/1992, 829.

[12] U nemačkom tekstu Uredbe 207/2009 kaže se „Änlichkeit“, u engleskom „similarity“, u francuskom „similitude“, u španskom „similar“.

[13] Navedeno prema: C. Ramirez, Der Schutz von geographischen Angaben und Ursprungsbezeichnungen für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel nach der Verordnung (EG) Nr. 510/2006, Köln, 2007, 299.

[14] C. Mikorey, op.cit., 111.

[15] Proizvodi koje ovlašćena lica smeju da obeleže zaštićenom geografskom oznakom mogu poticati iz različitih preduzeća.

[16] C. Mikorey, op.cit., 111.

[17] Videti: čl. 5, st. 2 Direktive 2008/95; čl. 8, st. 1(d) Uredbe 207/2009; čl. 14, st. 2, tačka 3 nemačkog Zakona o žigovima.

[18] C. Mikorey, op.cit., 114.

[19] Dovoljno je da oznaka geografskog porekla uživa reputaciju u regionu na koji ukazuje. Naime, ove oznake često imaju samo regionalnu rasprostranjenost. Uslov da oznaka uživa reputaciju u celoj zemlji ili u okviru EU znatno bi pooštrili uslove za zaštitu.  

[20] C. Mikorey, op.cit., 114.

[21] W. Tilmann, op.cit., 829.

[22] Iskorišćavanje glasa moglo bi, primera radi, da postoji kada treće lice nus proizvod prodaje pod zaštićenom oznakom, npr. rendani sir sa slikom i imenom sira Parmigiano Reggiano ili kontejner koji se označava kao „Nürnberger Lebkuchendose“. Primeri preuzeti iz: C. Mikorey, op.cit., 114.

[23] Ibid.

[24] Opravdani interes postoji npr. na strani lica čije se lično ime poklapa sa oznakom geografskog porekla ili korisnika vanevropske oznake geografskog porekla. Navedeno prema: C. Mikorey, op.cit., 119.

[25] Zabrana o kojoj je reč obuhvata i slučajeve neovlašćenog korišćenja oznake geografskog porekla u firmi preduzeća. Tako je nemačkom preduzeću registrovanom za poslove izvoza i veleprodaje zabranjena upotreba firme „Parmaschinken GmbH“ na osnovu nemačko-italijanskog sporazuma o poreklu. Videti presudu Zemaljskog suda u Minhenu u predmetu 6 U 71/96, GRUR International, 1987, 177.

[26] Imitiranje postoji između oznaka „Gorgonzola“ i „Cambozola“, kao i oznaka vina „Remané“ i „Romanéé“; imitacija ne postoji, pak, između oznaka „Mascasano“ i „Mascarpone“. Navedeno prema: C. Mikorey, op. cit., 116.

[27] Imitiranje postoji u slučaju korišćenja oznake „Gordonzola“ za sir, ali ne i u slučaju primene iste oznake za auto.

[28] Oznaka se koristi više od 1000 godina za poznati specijalitet od kravljeg mleka (plavi sir) iz Gorgonzole, predgrađa Milana. U Italiji je zaštićena kao oznaka porekla 1955. godine. Na evropskom planu ova oznaka je registrovana kao oznaka porekla 21.06.1996. godine za sir i prerađevine od sira na osnovu Uredbe 1107/96. To znači da se u EU oznaka „Gorgonzola“ sme primeniti samo za sir koji odgovara specifikaciji u smislu čl. 4(2) Uredbe 2081/92 i koji potiče iz tačno utvrđenih oblasti gornje Italije.

[29] Žig „Cambozola“ je prijavljen u Nemačkoj 27.3.1975., a registrovan 27.2.1976. godine. Sir se pod ovim žigom počev od 1979. godine prodavao pre svega u Nemačkoj, a kasnije i u svim državama članicama EU. U Italiji je isti sir stavljan u promet pod oznakom „Cambosana“, pošto je oznaka pri uvozu proizvoda na italijansko tržište osporena maja 1985. godine.

[30] Videti presudu Evropskog suda pravde „Gorgonzola/Cambozola“. Tekst presude je dostupan na adresi: http//www.lexetius.com/1999,2110. 

[31] Svaki od ovih uslova može da posluži, pak, kao indicija o postojanju pozivanja.

[32] Prilikom utvrđivanja nekog od činjeničnih stanja iz čl. 13, st. 1 Uredbe 2081/92 Sud je uzeo u obzir registrovanu oznaku kao celinu, a ne samo njen sastavni deo „zola“. Međutim, u sličnom slučaju, nadležni austrijski sud istakao je da su u reči „Gorgonzola“ oba sastavna dela („Gorgon“ „zola“) istaknuta. Polazeći od toga, Sud je utvrdio da sporna oznaka „Österzola“ asocira na oznaku „Gorgonzola“, usled čega su ove oznake slične, odnosno zamenljive. Tekst presude austrijskog suda videti u: GRUR International, 1994, 438. Ipak, garantovanje delimične zaštite ne bi bilo usklađeno sa načelom zaštite poverenja. Naime, preduzeća, naročito iz država koje nisu članice EU, moraju biti sigurna da samo cela registrovana oznaka uživa zaštitu, a ne i njeni sastavni delovi.  

[33] Ovde se svakako može postaviti pitanje nadležnosti Evropskog suda pravde za ocenu sličnosti oznaka. U paralelnom postupku koji je vođen u Nemačkoj sud u Frankfurtu je odbio da prizna postojanje povrede oznake porekla „Gorgonzola“. Po mišljenju ovog Suda sastavni delovi „Gorgon“ i „Cambo“ se međusobno jasno razlikuju, tako da ove oznake i pri površnom razmišljanju uzrokuju jasan i različit celokupni utisak o oznakama. Više o tome: Eike Ullmann, Der Schutz der Angabe zur geographischen Herkunft – wohin? - - Die geographische Herkunftsangabe im Wettbewerbsrecht und im Markenrecht, GRUR, 8-9/1999, 667. Kritički osvrt o ovom pitanju videti u: R. Knaak, op. cit., 401. 

[34] Za potvrdu pozivanja nije jedino dovoljan identitet dva sloga. Pored toga, potreban je i određeni stepen fonetičke sličnosti znakova koji se upoređuju. U tom smislu moglo bi se reći da oznaka „Mazola“ za ulje nije pozivanje na reč „Gorgonzola“.  Sa druge strane činjenica da je završetak zola rasprostranjen u Italiji, a ne i u drugim državama, upućuje na pozivanje na italijansko poreklo.

[35] Sud je korišćenje oznake „Cambozola“ ocenio kao pozivanje na oznaku „Gorgonzola“, mada između ovih oznaka ne postoji opasnost zamene u smislu prava žiga. Zaštita od pozivanja je klasična zaštita od razvodnjavanja.

[36] Da se sud u Frankfurtu osvrnuo na presudu Evropskog suda pravde, čl. 14, st. 2 Uredbe 2081/92 uticao bi i na njegovu presudu o daljoj sudbini žiga „Cambozola“ koji je u Nemačkoj prijavljen 1975. godine.

[37] Uredba 40/94 u čl. 142 predviđa da je njenim stupanjem na snagu Uredba 2081/92, naročito njen čl. 14, ostao netaknut. To znači da Uredba 2081/92 ima prednost u odnosu na Uredbu 40/94. To dalje znači da čl. 14 Uredbe 2081/94 predstavlja uvek samostalnu smetnju za registraciju i osnov ništavosti u odnosu na čl. 142 Uredbe 40/94. 

[38] Registracija je izvršena na osnovu Uredbe br. 1778/2001.

[39] W. Tilmann, op. cit., 829;  C. Mikorey, op. cit., 107.

[40] C.A.L. Ramirez, op. cit., 315.

[41] H.J. Omsels, op. cit., 34.

[42] Tumačenje kriterijuma za pretvaranje oznake geografskog porekla u generičnu oznaku u praksi se pokazalo veoma komplikovanim. Naime, retki su slučajevi da se jedna oznaka u svim državama jedinstveno smatra generičnom oznakom. Oznaka „Feta“ bila je zaštićena u Grčkoj i Austriji, dok je u Nemačkoj, Danskoj i Francuskoj predstavljala generičnu oznaku. Takođe, oznaka „Münchner Bier“ bila je zaštićena u Nemačkoj, dok je u Belgiji primenjivana kao generična oznaka do 1998. godine, kada je upisana u evropski registar zaštićenih oznaka porekla. 

[43] Ranije čl. 13, st. 3 Uredbe 510/2006.

[44] Videti čl. 13, st. 2 Uredbe 2081/92. Ovaj uslov izričito je predviđen u čl. 13, st. 4 Uredbe 510/2006, kao i u čl. 15, st. 3 Uredbe 1151/2012.

[45] R. Knaak, op. cit., 401. 

[46] Evropski sud pravde, predmet br. C 132/05; Tekst presude je dostupan na adresi: http://eur-lex.europa.eu.

[47] Pravo ime sira je „Parmigiano Reggiano“. Ovaj naziv sir je dobio po imenima gradova iz kojih potiče, Parme i Ređo Emilije. Ipak, Parmiđano Ređano je u svetu poznatiji kao parmezan. To je kratka oznaka koja vodi poreklo iz francuskog jezika (parmezan je pridev parmski u francuskom jeziku) i predstavlja tržišni pseudonim sira Parmiđano Ređano.

[48] Boris Riemer, Ist „Parmesan“ Gattungsbezeichnung?, Europäisches Wirtschafts- und Steuerrecht, 8/2002, 380.

[49] Čl. 9 i 10 italijanskog Zakona zabranjuje svako imitiranje, zloupotrebu ili korišćenje zaštićene oznake geografskog porekla praćene raznim dodacima. Navedeno prema: Jörg Rieke, Parmesan und Verordnung (EWG) Nr. 2081/92, ZLR, 1/2003, 46.

[50] Konzorcijum „Formaggio...“, koji u svom sastavu danas ima preko 5.000 proizvođača mleka, nadgleda proizvodnju parmezana. Inače, Uredba 2081/92, u skladu sa kojom je registracija izvršena, zabranjuje svako imitiranje, zloupotrebu ili pozivanje na oznaku geografskog porekla, čak i kada je navedeno pravo poreklo proizvoda ili ako se registrovanoj oznaci dodaju reči „vrsta“, „tip“, „način“, „po postupku“ i slično. Zabrana se prostire i na prevod registrovanog imena porekla.

[51] Kao što smo već istakli, doslovni tekst čl. 13, st. 2 Uredbe br. 2081/92 ostavlja mogućnost korišćenja imena porekla i licima koja nisu upisani kao njegovi ovlašćeni korisnici najduže pet godina posle registracije (u ovom slučaju do 21. juna 2001. godine), pod uslovom da su proizvodi pod tom oznakom najmanje pet godina pre registracije legalno i redovno stavljani u promet i da se na osnovu etikete jasno može videti pravo poreklo proizvoda.

[52] Prema ranijoj praksi Evropskog suda pravde (u pravnim stvarima C 129/97 i C 130/97) zaštita pojedinim sastavnim delovima složenog znaka priznata je samo pod uslovom da nije reč o generičnom, odosno uobičajenom pojmu.   

[53] Pošto, dakle, stanje stvari u sporu  pokrenutom pred sudom u Parmi nije podpadalo pod čl. 13, st. 2 Uredbe br. 2081/92, Evropski sud pravde nije morao da odgovori na pitanja postavljena od strane italijanskog suda. Odluka Evropskog suda, sa druge strane znači da u Italiji ne smeju da se proizvode i obeležavaju proizvodi pod znakom koji je zamenljiv sa zaštićenim imenom porekla „Parmigiano Reggiano“ ili sa njegovim prevodom, a koji ne odgovaraju elaboratu proizvoda na koje se odnosi zaštićena oznaka. Ovo važi bez obzira da li su proizvodi namenjeni za italijansko ili tržište neke druge članice EU. Drugim rečima, tuženo preduzeće „Nuova Castelli SpA“ je moralo da obustavi proizvodnju sira pod oznakom „Parmesan“.

[54] C.A.L. Ramírez, op. cit.,  184.

[55] Ovo je izričito bilo predviđeno u čl. 13, st. 2 Uredbe 2081/92.

[56] C. Mikorey, op. cit., 122.

[57] Ranije čl. 13, st. 4 Uredbe 510/2006. Prema ovom propisu rok od 25 godina se računao od dana stupanja na snagu Uredbe 2081/92, tj. 24. jula 1993. godine.

[58] Rok od 15 godina počinje da teče od dana stupanja na snagu Uredbe 1842/2004, tj. sedam dana posle njenog objavljivanja u Službenom listu EU.

[59] H.J. Omsels, op. cit., 212.

[60] Nem. "Serrano Schinken", engl. "Serrano Ham", franc. "Le mot Serrano", ital. "Serrano Prosciutto".